Hasta ve infazı yakılan tutukluların yakınları, ziyaret ettikleri siyasi parti ve kurumlara ilettikleri dosyada, acil tahliye edilmesi gereken tutukluların durumunu aktardı.
Van, Diyarbakır, Şırnak, Batman, Mardin, Yüksekova, Siirt, Çukurova ve İstanbul’dan Ankara’ya gelen hasta ve infazları aviator oyunu yakılan tutuklu yakınları, dün Halkların Demokratik Partisi (HDP) Meclis grup toplantısına katıldıktan sonra İnsan aviator hilesi Hakları Derneği (İHD) ve Gelecek Partisi’ni ziyaret etti. Tutuklu yakınları, bugün de Emek Partisi (EMEP), Demokrasi ve Atılım Partisi’ni (DEVA), Sol Parti, Saadet Partisi (SP), Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV), Türk Tabipleri Birliği’ni (TTB) ziyaret edecek.
zeppelinKURUMLARA DOSYA SUNULUYOR
Tutuklu yakınları, ziyaret ettikleri siyasi parti ve kurumlara hasta tutuklulara dair bilgi ve taleplerin yer aldığı dosyayı sunuyor. “Adalet Nöbeti Aileleri” adına düzenlenen 11 sayfalık dosya, “Türkiye Hapishanelerinde Hasta Mahpus ve Sağlığa Erişim Hakkı” ana başlığını taşıyor. “Sağlığa Erişim Hakkına Dair Temel İlke ve Düzenlemeler”, “Türkiye Hapishanelerinde Yaşanan Başlıca Hijyen Sorunları”, “Hasta Mahpusların Yaşadığı Özgün Sorunlar”, “Hasta Mahpuslar”, “Yaşamını Yitiren Mahpuslar” ve “Sonuç ve Öneriler” şeklindeki altı temel başlıktan oluşan dosyanın 4 sayfalık ekinde ise acil tahliyesi gereken 38 ağır hasta tutukluya dair bilgilere yer verildi.
ULUSLARARASI ÇAĞRILAR
Dosyada, salgın sürecine vurgu yapılarak, bu kapsamda 20 Mart 2020’de Avrupa İşkenceyi Önleme Komitesi (CPT) tarafından yayınlanan bir dizi ilkeler, 25 Mart 2020’de Birleşmiş Milletlet (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiseri’nin çağrısı ve 6 Nisan 2020’de Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri’nin çağrısı hatırlatıldı. Bu ilke ve çağrıların ortak noktasının cezaevlerinde bulunan tutukluların sayısının azaltılması ve salgın kapsamında alınacak önlemlerin mevcut özgürlükleri kısıtlama noktasına varmaması olduğuna dikkat çekilen dosyada, “BM İnsan Hakları Komiseri ve Avrupa Konseyi İnsan Haklar Komiseri bu çağrılarda açıkça gerekçesiz tutuklanan siyasi mahpusların serbest bırakılmaları talebinde bulunmuştu. Oysaki Adalet Bakanlığı’nın açıklamış olduğu önlemler mahpusların aileleriyle görüşme hakkını tamamen ortadan kaldıran, avukat görüşmelerini kısıtlayan tedbirlerdi. Yine İnfaz Yasası’nda ‘kısmi af’ adı altında yapılan değişikliklerde siyasi mahpuslar kapsam dışı bırakılmıştı. Buna karşılık İnsan Hakları İzleme Örgütü ‘Türkiye hasta mahpusları büyük risk altında bırakıyor’ diyerek bir çağrıda bulunmuştu” denildi.
İDARE VE GÖZLEM KURULU
Cezası kesinleşen tutukluların 1 Ocak 2021 itibariyle uygulanmaya başlanan düzenlemeye göre, iyi hal tespitlerinin 6 ayda bir idare ve gözlem kurulunca değerlendirmeye tabi tutulacağının da belirtildiği dosyada, “Eski uygulamada üç hücre cezası alıp koşullu salıverilme hakkı elinden alınmayan TMK kapsamındaki her hükümlü 3/4 infaz ile koşullu salıverilmekte iken yeni uygulama ile kişinin siyasi görüşü yahut daha evvel greve katılmış olması, hatta cezaevi görevlileri ile sorun yaşıyor olması infazının yanmasına neden olabilmektedir. Yani gelişen yeni durum, kaldırılması önerilen ve insan haklarına aykırılık teşkil ettiği iddia edilen uygulamanın dahi gerisindedir” ifadeleri kullanıldı.
NELSON MANDELA KURALLARI
Dosyada, “Sağlığa Erişim Hakkına Dair Temel İlke ve Düzenlemeler” başlığında, Nelson Mandela Kuralları olarak bilinen “Mahpuslara Müdahaleye Dair Bileşmiş Milletler Asgari Standartlar Kuralları”, “Tıbbi Etik İlkeler”, “Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi Avrupa Cezaevi Kuralları Hakkında 2 nolu Tavsiye Kararı” yer aldı. Dosyada, bu kararlar gereği cezaevindeki tutukluların yasal statülerine bakılmaksızın, aynı kalite ve standartta sağlanan tıbbi bakıma eşit erişim hakkına sahip oldukları vurgulandı.
SAĞLIĞA ERİŞİM
“Dünya Tabipler Birliği Lizbon Hasta Hakları Bildirgesi”ne de yer verilen dosyada, her insanın ayrımcılık yapılmaksızın yeterli tıbbi bakım görme hakkına sahip olduğunun altı çizildi. “Dünya Tabipler Birliği Tokyo Bildirgesi”ne dikkat çekilen dosyada, hekimlerin bağımsızlığına işaret edildi. “Bulaşıcı hastalıklar”, “Hijyen”, “Koğuş ve yataklar” ve “Beslenme” yönündeki alt başlıklarda ise tutukluların bireysel haklarına vurgu yapıldı.
Tutukluların cezaevlerinde yoğun yaşadığı hijyen sorunlarının belirtildiği, “Türkiye Hapishanelerinde Yaşanan Başlıca Hijyen Sorunları” başlığında, yetersiz temizlik ve hijyen ürünlerine erişememe veya yüksek fiyatlarla erişebilme, havalandırma saatlerinin özelde salgın sürecinde azaltılması, maske ve eldiven dağıtımının düzenli yapılmaması, tutukluların spor faaliyetinden yararlanamaması gibi sorunlar vurgulandı.
ERTELENMEYEN İNFAZ ÖLÜM NEDENİ
“Hasta Mahpusların Yaşadığı Özgün Sorunlar” başlığında ise CPT’nin Koronavirüs bağlamındaki muameleye ilişkin ilkelerine dikkat çekildi. Tutukluların hastane ve revirde maruz kaldığı sorunların yer aldığı dosyada, hastanelerdeki doktor yetersizliğine vurgu yapıldı. Ağır hasta tutukluların geçirdikleri operasyonlarda yanlarında refakatçi kalmasının zorunlu olmasına rağmen taleplerinin karşılanmadığının belirtildiği dosyada, bu durumun hastanın yaşamını riske soktuğu ifade edildi. Yine hastalığı nedeniyle kendi başına hayatını sürdüremeyecek durumdaki hastaların, infazın ertelenmesi yönündeki başvuruların kabul edilmemesinin tutukluların ölüm sınırına getirdiği kaydedildi.
AĞIR HASTA TUTUKLULAR
“Hasta Mahpuslar” başlığı altında ise ağır hasta tutukluların durumuna dikkat çekilerek, cezaevlerinde en az bin 600 hasta tutuklunun bulunduğu ifade edildi. Diyarbakır D Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan 84 yaşındaki Mehmet Emin Özkan, Kocaeli 1 Nolu F Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan HDP eski Milletvekili Aysel Tuğluk, İskenderun T Tipi Kapalı Cezaevi’nde bulunan ve 26 yıldır cezaevinde tutulan 81 yaşındaki Sıddık Güler, Bolu F Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan Civan Boltan, 29 yıldır tutuklu olan Diyarbakır 2 Nolu Kapalı Cezaevi’ndeki Abdulselam Güler, Düzce T Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan Selami Keleş, Maraş Türkoplu 2 Nolu L Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan Abdulsamet Durak, Afyon 1 Nolu T Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan Abdullah Onğulu, Düzce T Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan Aysun Şahin, Manisa Akhisar T Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan Hüseyin Sarı, Bakırköy Kadın Kapalı Cezaevi’nde tutulan Süreyya Bulut, Tekirdağ 1 Nolu F Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan Menderes Leyla, Tekirdağ 1 Nolu F Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan Cemil Erdem, Tekirdağ 1 Nolu F Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan Adnan Öztel, Bakırköy Kadın Kapalı Cezaevi’nde tutulan Fatma Tokmak’ın sağlık sorunlarına dikkat çekildi.
YAŞAMINI YİTİREN TUTUKLULAR
“Yaşamını Yitiren Mahpuslar” başlığında ise, yakın dönemde çeşitli cezaevlerinde yaşamlarını yitiren Garibe Gezer, Abdurrezak Şuyur, Halil Güneş, İlyas Demir ve Vedat Erkmen’e dikkat çekilerek, yaşanan ölümler sonrasında etkili soruşturmaların yürütülmediği ifade edildi. Bu başlıkta BM İnsan Hakları Komisyonu, BM İnsan Hakları Konseyi, AİHS ve Minnesota Protokolü hatırlatıldı.
ACİL TAHLİYESİ GEREKEN TUTUKLULAR
Dosyada, ayrıca acil tahliye edilmesi gereken 38 tutuklu hakkında bilgilere ver verildi. Acil tahliyesi istenen tutuklular şu şekilde: “Semire Direkçi, Mehmet Emin Özkan, Sıdık Güler, Aydın Çubukçu, Ahmet Kolakan, Ramazan Sarıkaya, Ciwan Boltan, Emin Güler, İbrahim Alkan, Lütfi Akay, Deniz Yıldırım, Erdal Özer, Şivekar Ataş, Erol Zavar, Emin Aladağ, Adnan Öztel, Mahmut Badur, Muhlise Karagüzel, Turgay Deniz, Halit Yıldıztekin, Yaşar Eriş, Eser Morsümbül, Adnan Yalçın, Ergin Aktaş, Ahmet Çakal, Rıdvan Yusufoğlu, Ramazan Durmaz, Hayati Kaytan, Aydın Değirmenci, Fatma Özbay, Mahfuz Dorudemir, Ziya Ataman, Ramazan Özyiğit, Rojbin Çetin, Abdurrahim Kırtay, Menderes Leyla, Ali Osman Köse, Devrim Ayık.”
TALEPLER
Dosyanın “Sonuç ve Öneriler” kısmında ise talepler şöyle sıralandı:
“* Ağır hasta mahpusların salgın hastalık durumunda ciddi risk grubunda bulunması nedeniyle serbest bırakılarak infazlarının ertelenmesini, tutuklu olanların serbest bırakılmasını, hasta mahpuslara yaklaşımın her koşulda sadece klinik ölçüleri ile değerlendirilmeli, alıkonulmasının uygun olmadığına dair tıbbi raporları olan mahpuslar ivedilikle salıverilmelidir. İnfaz Kanunun 16. Maddesi hasta mahpusların ihtiyacı doğrultusunda değiştirilmelidir.