Paşinyan Azarbaycan ile anlaşmanın nedenini açıkladı

Azerbaycan, Ermenistan ve Rusya, Dağlık Karabağ ve çevresinde çatışmaların sona ermesine dair bir anlaşma imzaladı. Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, anlaşmanın halkı için acı verici olduğunu ancak bu kararı sahadaki gelişmeler sonrası ordunun ısrarı üzerine aldığını söyledi.

Anlaşma kapsamında Ermenistan Dağlık Karabağ etrafındaki topraklardaki varlığını sonlandıracak, Dağlık Karabağ’da ise iki taraf elindeki toprakları kontrol etmeye devam edecek.

Ermenistan’dan Dağlık Karabağ’a ve Nahçıvan’dan Azerbaycan’a birer koridor açılacak, bölgede Rus barış gücü konuşlanacak.

Anlaşmayı ilk olarak duyuran Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, yerel saatle Salı 01.00’de Facebook hesabından yaptığı bir paylaşımla “Rusya ve Azerbaycan devlet başkanlarıyla Karabağ savaşını sonlandırma anlaşması imzaladım” dedi.

Paşinyan bu kararı vermenin kolay olmadığını söyledi, “Bu anlaşma halkımız için inanılmaz derecede acı verici” dedi ve bunun savaşın gidişatı karşısında sahadaki uzmanlarla görüşmeler sonucu imzalandığını belirtti.

Anlaşmanın imzalanmasının ardından salı sabahı açıklama yapan Ermenistan Savunma Bakanlığı Sözcüsü Şuşan Stepanyan, salı sabahı itibarıyla bölgedeki tüm çatışmaların durduğunu duyurdu.

Anlaşma sonrası Azerbaycan’da kutlamalar yapılırken Ermenistan’da ateşkesin şartlarına tepki gösterenler sokaklara çıktı. Gece boyunca sokaklarda gerilim yüksekti. Anlaşmayı protesto etmek için devlet binalarına saldıranların görüntüleri sonrası Başbakan Nikol Paşinyan bir açıklama daha yaparak kararını almasında ordunun etkili olduğunu söyledi:

“Bu kararı, ordunun bu adımı atmanın gerekliliği konusundaki ısrarı sonrasında aldım.”

Erivan’da Parlamento binasına giren ve genel kurula giren protestocular, milletvekillerinin oturdukları koltukları fırlattı ve “İstifa edin” sloganları attı.

Bölgeyi takip eden bir BBC muhabiri, Ermenilerin uzun zamandır cepheden başarı haberleri geçen kamu yayıncılarına inandıklarını ve bunun üzerine gelen anlaşmanın bir şok etkisi yarattığını belirtiyor.

RUSYA BARIŞ GÜCÜ BÖLGEDE

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, anlaşmanın ardından yaptığı açıklamada “Dağlık Karabağ’daki krizin uzun vadeli ve kapsamlı bir çözümü için” ilk adımın atıldığını söyledi.

Salı sabah saatlerinde ateşkesin tamamen sağlanmasıyla birlikte Rus askerleri de barış gücü adı altında Dağlık Karabağ bölgesinin dağlık alanlarına ulaştı.

Henüz anlaşma metni veya maddeleri resmen paylaşılmadı ancak liderler, yaptıkları açıklamalarla Rusya’nın barış gücü olarak tampon görevi göreceğini söylemişti.

Rusya Savunma Bakanlığı’nın açıklamasına göre Rus askerlerini taşıyan son 10 askeri uçak da Rusya’dan kalkarak bölgeye ulaştı. Böylece toplamda yaklaşık 2 bin asker, 90 zırhlı personel taşıyıcı ve 380 araç ile askeri malzeme parçaları bölgeye ulaşmış olacak.

Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev “Düşmanı topraklarımızdan kovduk, diz çöktürdük” dedi.

İlham Aliyev bunun “Ermenistan’ın kapitülasyonu” olduğunu söylerken Paşinyan ise “Bu bir zafer değil ama bir yenilgi de değil” dedi.

Aliyev, “Bu anlaşmada Dağlık Karabağ’ın statüsü hakkında tek bir kelime yoktur. Ne oldu Paşinyan? Cehenneme gitti statü, olmayacak” ifadelerini kullandı.

Anlaşmada Dağlık Karabağ’da yönetime ne olacağı ve statü belirtilmiyor ancak Ermenistan’ın etrafındaki bölgeden çekilmesi sonrası bölge, Azerbaycan ordusuyla çevrelenmiş oluyor.

Dağlık Karabağ bölgesinde tek taraflı ilan edilen yönetimin lideri Arayik Harutyunyan da “Ermeni güçlerinaltı hafta süren çatışmalarda bazı bölgeleri kaybettiklerini, Azeri ordusunun, yönetim merkezi Hankendi’ye çok yaklaştığını ve ateşkesin kaçınılmaz olduğunu” söyledi.

Eylül ayında başlayan çatışmalarda AFP verilerine göre en az 1300 kişi hayatını kaybetti.

TÜRKİYE SAHADA OLACAK MI?

Anlaşmada Türkiye’nin barış gücünün parçası olduğuna dair bir ifade yer almıyor. Paşinyan ve Putin, açıklamalarında Türkiye’den söz etmedi ancak Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev, Türkiye’nin de bölgede askerinin olacağını ve söz sahibi olacağını söyledi.

Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov, salı sabahı yaptığı açıklamada Türkiye barış gücü askerlerinin Dağlık Karabağ’da konuşlanmasına dair bir anlaşmaya varılmadığını söyledi. Ancak ateşkesi gözlemleyecek bir gözlem noktasının Dağlık Karabağ’ın dışında olacağını, bunun ayrı bir mutabakatın konusu olduğunu söyledi.

Ankara’da Kırgız mevkidaşıyla düzenlediği basın toplantısında konuşan Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, “Türkiye’nin ateşkesi nasıl gözlemleyeceği ve takip edeceğine dair görüşmelere devam ettiğini” söyledi:

“Anlaşma Karabağ çevresindeki yedi bölgenin Azerbaycan’a verilmesini garantiliyor. Bu aşamda Türkiye Azeri müttefiklerini desteklemeye devam edecektir.”

TBMM Başkanı Mustafa Şentop da Azerbaycan’ı kutladı. Şentop, “Şimdi bölgede zafer ve barışın gölgesinde yaralar sarılacak, çocuklar yeniden şarkılar söyleyecek” dedi.

ANLAŞMADA NELER VAR?

Ermenistan’ın işgal ettiği topraklardan çekilmesine paralel olarak Rus barış gücü beş yıllığına bölgeye konuşlanacak, tarafların itiraz etmemesi durumunda beş yıl daha kalacak.

İşgal altındaki Azerbaycan topraklarından Kelbecer 15 Kasım, Ağdam 20 Kasım, Laçin ise 1 Aralık’a kadar Azerbaycan’a teslim edilecek.

Aliyev, anlaşmanın beşinci maddesi kapsamında bölgede hem Rus hem de Türkiye askerlerinin barış gücü görevinde bulunacağını, Türkiye’nin resmen bu bölgenin geleceği ve ateşkeste rol oynayacağını söylemişti.

Dağlık Karabağ ve çevresinde yerlerinden edilmiş siviller, BM Sığınmacılar Yüksek Komiserliği gözetiminde evlerine geri dönecek.

Anlaşma kapsamında esirler karşılıklı olarak takas edilecek.

Rusya Savunma Bakanlığı bölgeye 1960 asker gönderileceğini duyurdu.

ÖNCEKİ GÖRÜŞMELERDE NELER OLMUŞTU?

1994’ten bu yana zaman zaman yürütülen müzakerelerde Azerbaycan’ın önceliği Ermenistan ordusunun bulunduğu ve yerleşimin yok denecek kadar az olduğu, yaklaşık 7 bin kilometrekarelik 7 bölgeden çekilmesi oldu.

Tarafların imzaya en yakın olduğu 2007’deki Madrid Prensipleri de Ermenistan’ın bu bölgelerden çekilmesi, Dağlık Karabağ’a ara statü verilmesini ve nihai kararın sonraki süreçte verilmesini kapsıyordu.

Ermenistan’ın nihai aşamada topraklarına katmak istediği Dağlık Karabağ ile Ermenistan arasındaki Kelbecer ve Laçin bölgelerinden ise koridor açılacaktı. Ancak Erivan yönetimi, Bakü koridor sözü verse de Kelbecer ve Laçin’den çekilmeyi reddetti. Azerbaycan da Dağlık Karabağ’ın durumunun belirsiz bırakılmasını kabul etmedi. Anlaşma sağlanamadı.

Azerbaycan ordusu, bu kez dört bölgede (Zengilan, Kubatlı, Cebrayil ve Fuzuli) hakimiyet kurduğunu açıklamıştı.

Laçin’de çatışmalar devam ederken Ağdam ve Kelbecer’i de top ateşine tutuyordu.

Şuşa’ya da girdiğini açıklayan Azerbaycan ordusu, böylece Ermenistan ile Dağlık Karabağ arasındaki bağlantı yolunu kesmişti.

Aliyev bugün BBC’ye verdiği mülakatta Ermenistan’ın “taviz verme şansının gittikçe azaldığını” söylemişti:

“Taviz verme şansları gittikçe azalıyor çünkü biz bu toprakları güç kullanarak zaten geri alıyoruz. Yani zaman kaybediyorlar. Eğer makul davranırlarsa, özerk bir hükümet şekli üzerinde de çalışabiliriz. Buna karşı değiliz.”